Existentiële vragen in onze tijd van omwenteling 

Margarete van den Brink

'Wie ben ik? Waarom leef ik op aarde? Wat is mijn missie, de opdracht van mijn leven?'

Zo'n twintig jaar geleden viel mij voor het eerst op in de counselling gesprekken die ik voerde dat mensen niet alleen heel specifieke problemen hadden, maar dat er steeds meer van dit soort vragen kwamen. Ik heb dat ervaren als een fundamentele verandering in de psyche en het bewustzijn van ons mensen. Het is alsof wij in onze tijd uit een lange slaap of betovering wakker worden en zeggen: 'Alles goed en wel, maar nu wil ik de waarheid weten: Wie ben ik werkelijk? Wat is de reden van mijn bestaan op aarde? Wat heb ik hier te doen? Wat ben ik mogelijk vergeten?'

Die vragen zijn opvallend omdat ze niet uit ons gewone intellect voortkomen – we bedénken ze niet – maar uit diepere lagen van onze ziel. Ze stijgen als het ware vanzelf uit de diepte van ons innerlijk omhoog en vragen met een zekere drang om aandacht. Steeds keren ze weer terug. Dat gebeurt met name in de midlife crisis, maar steeds vaker en bij steeds meer jongeren, ook daarvoor. Door die innerlijke vragen worden wij ons bewust dat 'iets' in ons aan de gang is, in beweging komt, wakker wordt en fundamentele vragen stelt naar de essentie van ons bestaan op aarde.

Innerlijke geest

Wat is dat 'iets'? Dankzij de oosterse en westerse esoterische kennis weten wij dat ons ik uit twee delen bestaat: een lager deel en een hoger deel. Het lagere deel van het ik wordt ook wel het ego, ego-ik of de gewone alledaagse persoonlijkheid genoemd. De aanduiding 'laag' wil zeggen dat het niveau van het bewustzijn gekoppeld is aan het aardse materialistische denken en aan primaire krachten als instinkten, driften, begeertes, emoties, e.d. die uit de lagere delen van onze ziel en lichamelijkheid afkomstig zijn.

Het hogere deel van het ik wordt meestal het hogere zelf of geestelijke Zelf genoemd. Het is onze geestelijke kern, dat wat we in diepste wezen zijn. Ons geestelijke Zelf stamt uit de goddelijke wereld en maakt daarvan deel uit. Het wordt ook wel de Godsvonk of de druppel uit de zee van het Goddelijke genoemd of het hoger Ik.

Ons geestelijke Zelf leeft als geestelijke oerkracht in de diepte van onze ziel, onbewust voor ons alledaagse, aardse bewustzijn. Waarom onbewust? Omdat ons ego, onze persoonlijkheid, nog niet sterk genoeg is om dat geestelijke deel al bewust in zich te dragen en door zich heen tot uitdrukking te brengen. Onze geest heeft zo'n onvoorstelbare kracht en wijsheid dat we het niet zouden uithouden als het nu al volop in ons werkte. Ons ego zou er zelfs door vernietigd worden. Vandaar dat in de menselijke ontwikkeling alles er op gericht is om enerzijds onze persoonlijkheid steeds sterker te maken opdát het in de toekomst op de juiste wijze drager van het geestelijkze Zelf kan zijn en anderzijds dat geestelijke Zelf heel geleidelijk aan ín het ego tot uitdrukking te brengen.

Steeds nieuwe incarnaties

Ons geestelijke Zelf of hoger Ik is de instantie in ons die van het ene leven naar het andere leven op aarde gaat, en tussentijds steeds een periode in de geestelijke wereld leeft. Ons ego of onze persoonlijkheid daarentegen is van incarnatie tot incarnatie steeds weer een andere. Doel van die steeds terugkerende incarnaties van ons geestelijke Zelf in een fysiek lichaam op aarde is dat wij langzaam maar zeker worden wie we werkelijk zijn. We kunnen ook zeggen: de zin van onze menselijke evolutie bestaat daaruit dat wij langzaam maar zeker het lagere deel van ons ik, ons ego, zó weten om te vormen dat we daarin in steeds sterkere mate de goddelijke krachten van ons geestelijke Zelf tot uitdrukking leren brengen.

Daarmee realiseren wij ín ons en worden wij wat in de bijbel wordt genoemd: het beeld van God waarnaar wij geschapen zijn. Of: 'worden wíj die in Hem (God) zijn, datgene wat hij is', zoals in de piramide van Cheops wordt aangeduid.

De omwenteling

Het feit dat wij mensen in onze tijd de hierbovengenoemde fundamentele vragen stellen, zoals: 'Wie ben ik werkelijk? Waarom leef ik op aarde? Wat is mijn opdracht?' wil zeggen dat de overgang van de oude naar de nieuwe tijd zich steeds duidelijker in ons eigen innerlijk begint te manifesteren. De vragen die gesteld worden zijn de tekenen dat de nieuwe tijd - de nieuwe periode van ontwikkeling die zich vanuit ons innerlijk wil realiseren - duidelijk begonnen is. Eeuwenlang heeft ons geestelijke Zelf verborgen in de diepe diepten van onze ziel geleefd. Nu is de tijd gekomen dat het naar buiten mag treden. Het hogere Ik of het geestelijke Zelf wordt zichtbaar in onze bewuste idealen en waarden, in de mens die we willen worden. Ook wordt het ervaarbaar in het bewustworden van de opdracht van ons leven, van de lessen die we willen leren, van de taken die we willen vervullen, van de bijdragen die we willen leveren aan andere mensen, de wereld en de mensheid als geheel.

Het 'iets' in ons dat in beweging komt en actief wordt is dus ons eigen hoger wezen. Daarom komen de hierboven genoemde vragen ook in ons op. Ons hoger Ik is het zélf die ons die vragen stelt en aan onze innerlijke deur klopt opdat wij wakker worden, op zoek gaan en aan onszelf gaan werken. Zo nemen zijn krachten in ons toe.

De aartsengel Michael

Michael wiens gedenkdag 29 september is, is de aartsengel die ten diepste met dit innerlijke omvormingsproces van ons mensen verbonden is. Hij geeft ons als wegbereider van de geboorte van Christus in onze ziel de kracht en de moed om de weg bergopwaarts, met al zijn hindernissen en valkuilen te gaan.